Γιατί η κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική είναι τόσο ξεχωριστή;

Η τυπική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική είναι αυτό που έχει κάνει αυτό το νησιωτικό συγκρότημα τόσο διάσημο σε όλο τον κόσμο.

Τα σπίτια ζάχαρης με ανθισμένους κήπους, οι λευκοί τοίχοι, οι γαλάζιες θολωτές εκκλησίες και τα πλακόστρωτα μονοπάτια δημιουργούν μια φανταστική γοητεία για να περπατήσουν και να θαυμάσουν την ομορφιά με απλότητα.

Χαρακτηριστικά

Τα σπίτια στα νησιά των Κυκλάδων έχουν χτιστεί με απλά εποικοδομητικά στοιχεία για να καλύψουν τις βασικές καθημερινές ανάγκες, αλλά θεωρούνται υπέροχα έργα από την άποψη της αισθητικής. Δεδομένου ότι η πειρατεία ήταν ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για τα νησιά του Αιγαίου στη μεσαιωνική εποχή, η αρχιτεκτονική έχει εμφανές αμυντικό στυλ. Τα σπίτια περιστοιχίστηκαν από ισχυρά τείχη του κάστρου, ενώ τα χωριά χτίστηκαν σε μεγάλο υψόμετρο μακριά από τη θάλασσα, ώστε να μπορούν να εντοπίζουν έγκαιρα επιδρομές πειρατών.

Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική και κλίμα

Σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν την αρχιτεκτονική των Κυκλάδων ήταν το περιβάλλον, το κλίμα, η έλλειψη νερού και το τοπίο. Τα χωριά δεν είχαν καθόλου σχέδιο αρχιτεκτονικής αλλά αναπτύχθηκαν σύμφωνα με την τοπική επικράτεια. Καθώς δεν υπήρχε ξύλο στα νησιά των Κυκλάδων, τα δοκάρια ήταν σπάνια ψηλότερα από 3 μέτρα και τα σπίτια είχαν μόνο ένα πάτωμα.

Οι κατοικίες συνήθως είχαν νοτιοανατολικό προσανατολισμό, ώστε να προσελκύουν φυσικό φως. Οι τοίχοι είχαν πάχος 60-80 cm για να διατηρήσουν την επιθυμητή θερμοκρασία: θερμότητα το χειμώνα και ψυχρότητα το καλοκαίρι. Για τον ίδιο λόγο, τα σπίτια σχεδόν πάντοτε θα έχουν ένα μικρό παράθυρο στη βόρεια πλευρά για να διατηρούν την εσωτερική θερμοκρασία ψυχρή το καλοκαίρι, λόγω του φρέσκου βόρειου αέρα (που λέγεται μελτέμια) που πλήττει τα νησιά των Κυκλάδων τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Γιατί λευκό και μπλε;

Ο Έλληνας πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς (1936) κάλεσε το 1936 να ζωγραφίσει τα νησιά των Κυκλάδων με λευκά και μπλε χρώματα για να συμβολίσει τους αφρούς λευκού κύματος του Αιγαίου και το γαλάζιο του ελληνικού ουρανού. Ωστόσο, το λευκό χρώμα των τοίχων εξυπηρετεί επίσης μια πιο φυσική ανάγκη, επειδή τα λευκά χρώματα μειώνουν την ηλιακή απορρόφηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Εκκλησίες και ανεμόμυλοι

Χαρακτηριστικά της Κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής είναι οι παραδοσιακοί ανεμόμυλοι που χρησιμοποιούνται στο παρελθόν για την άλεση των σιτηρών. Σχεδόν κάθε χωριό είχε τον δικό του ανεμόμυλο πριν από μερικές δεκαετίες, αλλά σήμερα η τεχνολογία τους έχει κάνει άχρηστου. Ως εκ τούτου, αφέθηκαν είτε να καταστραφούν είτε να αποκατασταθούν. Νεκροί ανεμόμυλοι βρίσκονται στους λόφους της Μυκόνου, της Ίου και της Πάρου .

Οι κυκλαδικές εκκλησίες αποτελούν επίσης ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο στην τοπική αρχιτεκτονική. Αμέτρητες εκκλησίες γίνονται σχεδόν παντού, σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Συνήθως έχουν λευκούς τοίχους και μπλε ή άσπρο θόλους. Διαφορετικά, από τους μεγάλους καθεδρικούς ναούς έως τα μικροσκοπικά παρεκκλήσια στην ύπαιθρο, οι εκκλησίες των Κυκλάδων αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τοπικού πολιτισμού.

Τοπικές λειτουργίες

Παρόλο που η αρχιτεκτονική των Κυκλάδων έχει κάποια γενικά κοινά χαρακτηριστικά, φυσικά κάθε νησί του συγκροτήματος έχει κάτι ξεχωριστό και μοναδικό, ανάλογα με τα τοπικά του χαρακτηριστικά. Η Σαντορίνη , για παράδειγμα, έχει αναπτύξει χωριά στην άκρη του βράχου της καλντέρας καθώς και σπίτια σπηλαίων που προστατεύουν το εσωτερικό από τις άμεσες ακτίνες του ήλιου. Λόγω της βενετικής κατάκτησης των Μεσαιωνικών χρόνων, υπάρχουν πολλά εντυπωσιακά σπίτια στα νησιά της Νάξου και της Άνδρου .

Η μακρά μαρμάρινη παράδοση της Τήνου έχει διακοσμήσει όμορφα τα εξωτερικά σπίτια και τις αυλές. Η Κύθνος και η Κέα έχουν κόκκινες κεραμοσκεπές, η πόλη της Ερμούπολης στη Σύρο έχει κομψά νεοκλασικά κτίρια, η Μήλος έχει τυπικά σπίτια που ονομάζονται συρμάτα όπου αποθηκεύονται το χειμώνα, ενώ η Σέριφος έχει βιομηχανικά κτίρια λόγω της έντονης εξορυκτικής δραστηριότητας στα τέλη του 19ου αιώνα. Σε κάθε νησί, η κυκλαδική αρχιτεκτονική συνδυάζεται όμορφα με την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό.